ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ – ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2017 ΤΗΣ GRETA – «ΕΜΠΟΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ»
Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του ΣτΕ κατά της εμπορίας ανθρώπων (GRETA) δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή της για το 2017, που βασίζεται στη δραστηριότητα παρακολούθησης/αξιολόγησης κμ του ΣτΕ, με ιδιαίτερη έμφαση σε θεματικό τμήμα για την εμπορία ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση.
Σε Δελτίο Τύπου με τίτλο «Δουλεία στον 21ο αιώνα: Οι ευρωπαίοι εμπειρογνώμονες κατά της εμπορίας ανθρώπων σημαίνουν συναγερμό για την εκμετάλλευση της εργασίας» σημειώνεται, ότι σύμφωνα με τα κύρια ευρήματα της έκθεσης, η εμπορία ανθρώπων για εργασιακή εκμετάλλευση αυξάνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σε πολλές χώρες έχει ξεπεράσει τη σεξουαλική εκμετάλλευση ως κύρια μορφή εμπορίας ανθρώπων. Οι επίσημοι αριθμοί υποτιμούν την πραγματική κλίμακα του προβλήματος και υπήρξαν λίγες επιτυχείς διώξεις και καταδίκες.
Σύμφωνα με την έκθεση, η εκμετάλλευση της εργασίας έχει αναδειχθεί ως η κυρίαρχη μορφή εμπορίας ανθρώπων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Βέλγιο, η Κύπρος, η Γεωργία, η Πορτογαλία, η Σερβία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, όλες οι χώρες που μέχρι τώρα έχουν αξιολογηθεί δύο φορές από την GRETA, έχουν δείξει μια ανοδική τάση στην εμπορία ανθρώπων για εργασιακή εκμετάλλευση τα τελευταία χρόνια.
Η έκθεση αναφέρει ότι τα περισσότερα αναγνωρισμένα θύματα είναι άνδρες, παρόλο που οι γυναίκες και τα παιδιά επηρεάζονται επίσης. Οι άνδρες συχνά υπόκεινται εκμετάλλευση στις βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας, των κατασκευών και της αλιείας, ενώ οι γυναίκες τείνουν να υπόκεινται εκμετάλλευση σε πιο απομονωμένες θέσεις, όπως η οικιακή εργασία ή η παροχή φροντίδας – όπου είναι μερικές φορές θύματα ταυτόχρονα εργασιακής και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης.
Οι μετανάστες εργαζόμενοι κινδυνεύουν ιδιαίτερα από εκμετάλλευση, σύμφωνα με την έκθεση, η οποία δείχνει επίσης ότι υπάρχει αυξανόμενη τάση για πρόσληψη μέσω του Διαδικτύου και των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης.
Η παρακολούθηση που διεξάγουμε δείχνει ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι διακινούνται για να εργάζονται σε άθλιες συνθήκες στην Ευρώπη, τόσο εντός όσο και εκτός των εθνικών συνόρων, δήλωσε η Πρόεδρος της GRETA Siobhán Mullally. Τα θύματα είναι συχνά απρόθυμα να εμφανιστούν, καθώς φοβούνται την απέλαση ή τα αντίποινα από εγκληματικά δίκτυα διακινητών. Οι διώξεις και οι καταδίκες των δραστών είναι επίσης πολύ σπάνιες. Ορισμένες χώρες έχουν ήδη κάνει σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά πολλές άλλες χώρες πρέπει να βελτιώσουν τις πολιτικές και τις πρακτικές τους. Τα κράτη σε ολόκληρη την Ευρώπη πρέπει να συνεργαστούν στενά με τις ΜΚΟ, συνδικαλιστικές ενώσεις και τον ιδιωτικό τομέα για να βοηθήσουν να τερματιστεί αυτή η αξιοθρήνητη εκμετάλλευση και κακομεταχείριση.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται σε ορισμένα σημεία της έκθεσης στην απόφαση ορόσημο, όπως χαρακτηρίζεται, του ΕΔΔΑ για την υπόθεση Chowdury and Others v Greece (αλλοδαποί εργαζόμενοι σε καλλιέργειες φράουλας στη Μανωλάδα). Όπως σημειώνεται, η απόφαση αποτελεί σημαντική συμβολή στο ευρωπαϊκό δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την αναγνώριση των περίπλοκων και λεπτών μορφών εξαναγκασμού που αποτελούν τη βάση για την εμπορία ανθρώπων για εργασιακή εκμετάλλευση. Η απόφαση είναι σημαντική καθώς, σύμφωνα με τα ευρήματα της GRETA, πολλά εθνικά δικαστήρια δεν κατανοούν πλήρως τη σοβαρότητα της εργασιακής εκμετάλλευσης ή της σχέση με την εμπορία ανθρώπων.
Στην έκθεση γίνονται επίσης αναφορές στον α’ γύρο αξιολόγησης της Ελλάδας (η έκθεση υιοθετήθηκε την 7.7.2017 και δημοσιεύτηκε την 18.10.2017 – https://rm.coe.int/greta-2017-27-fgr-gre-en/168075f2b6)
Σημειώνονται, μεταξύ άλλων:
Στην Ελλάδα, το Εργατικό Κέντρο Αθήνας πραγματοποιεί επιτόπιες επισκέψεις μαζί με επιθεωρητές εργασίας για την ανίχνευση περιπτώσεων καταναγκαστικής εργασίας.
Σε πολλές χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα EuroTrafGuID (Βουλγαρία, Γαλλία, Ελλάδα, Ολλανδία, Ρουμανία και Ισπανία), διανεμήθηκαν στους ενδιαφερομένους εργαλεία και δείκτες για τον καταρχήν προσδιορισμό των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση.
Στην Ελλάδα, υπήρξαν σχετικά λίγες περιπτώσεις εντοπισμένων θυμάτων εμπορίας με σκοπό την εκμετάλλευση εργασίας, παρόλο που υπάρχουν αναφορές που υποδηλώνουν ότι ο επιπολασμός της καταναγκαστικής εργασίας στους τομείς της γεωργίας, των υπηρεσιών καθαρισμού, του τουρισμού και της παραγωγής τροφίμων/ποτών είναι ιδιαίτερα υψηλός . Συγκεκριμένα, ο τομέας της γεωργίας απασχολεί παράτυπους μετανάστες από το Πακιστάν ή το Μπαγκλαντές, καθώς και Βούλγαρους, Ρουμάνους, Αλβανούς και άλλους εργάτες από την Ανατολική Ευρώπη.
Η GRETA σημείωσε επίσης ότι ένας τομέας με ιδιαίτερο κίνδυνο εμπορίας είναι οικιακές υπηρεσίες, αλλά υπάρχουν δυσκολίες να εντοπιστούν τα θύματα, καθώς πολλά έχουν παράτυπο καθεστώς διαμονής (π.χ. από τις Φιλιππίνες και τη Δομινικανή Δημοκρατία) και εργάζονται στη γκρίζα οικονομία. Αυτά τα θύματα είναι απρόθυμα να προσφύγουν και προτιμούν να ζουν σε μια κατάσταση εκμετάλλευσης, παρά να κινδυνεύσουν να χάσουν τους μισθούς τους.
Η ετήσια έκθεση 2017 της GRETA είναι διαθέσιμη στη σελίδα:
https://rm.coe.int/greta-2018-1-7gr-en/16807af20e
Με τιμή,
Λάμπρος Πατσαβέλλας
Αντεισαγγελέας Εφετών
